sábado, 31 de maio de 2014

MARGARIDA A DA SORRISA D'AURORA



MARGARIDA A DA SORRISA D’AURORA / Correa Calderón, Evaristo
Debuxos: Xaime Prada
24 de decembro de 1927
Edición NÓS. Real, 36-1º - A CRUÑA
23 p ; 17 Cm.

Margarida a da sorrisa d’aurora é un conto escrito por Evaristo Correa Calderón que foi impreso por Nós na rúa Real da Coruña en decembro de 1927.

Membro das Irmandades da Fala e do Seminario de Estudos Galegos; tamén colaborador en A Nosa Terra e na Revista Nós, a traxectoria vital de Evaristo Correa garda semellanza coa de Euxenio Montes. Ambos compartiron na mocidade a ideoloxía galeguista e participaron activamente na vida cultural do seu tempo até o momento en que, fascinados polo fascismo, ingresaron na Falanxe Española e desde entón deixaron de escribir en galego.

Entre 1923 e 1928 Evaristo Correa publicou tres libros de contos e outro de poemas escritos en galego (2). Margarida a da sorrisa d’aurora presenta a curiosidade de ser o primeiro libro infantil da literatura galega.

O número 58 da revista Nós de outubro de 1928 celebra a publicación do conto:

Esta obriña de Correa Calderón, é un conto, un conto d’ises qu’outrora lían os nenos – hoxe leen revistas de foot-ball, argumentos de películas ou, si acaso, Nick-Carter e Buffalo Bill – e qu’agora leemos os homes. N-il vése a filosofía idílica do autor da Conceición sinxela do ceo. Imprentado en azul con orla bermella e avaliado con tres deseños de Xaime Prada, diz moi ben e xunta a beleza da edizón â beleza literaria. (3)

O relato segue o esquema tradicional dos contos de fadas, como indica Blanca-Ana Roig no seu traballo sobre a Literatura infantil e xuvenil en galego:

Desde o punto de vista estrutural e seguindo as funcións que Propp estableceu para os contos de fadas, observamos que na peciña de Correa Calderón se dá un afastamento (Margarida é afastada do seu fogar). Dáse a prohibición e a transgresión das ordes da avoa e a chegada non recoñecida do heroe, cunha vida e unha peripecia similar á da heroina. Así mesmo, utilízase a función da proba, cando o xograr lle pide á súa muller que se presente ao concurso que organiza o Rei para nomear sucesora. Ó gañalo, dáse outra das funcións: a revelación de que o xograr é fillo do Rei, é dicir a típica anagnórese romántica. E, finalmente, realízase a voda, a función matrimonio de Propp que propicia a felicidade absoluta no reino. (4)

O pequeno relato de Correa trasládanos a un mundo ideal, sen lugar para a simulación nin para a maldade e que está poboado por personaxes dotados dun carácter puro, sen matices, propio dos contos infantís, onde a bondade e a perseveranza son premiadas e abren camiño á felicidade.

Sinopse da obra

Margarida tinha na sua face o cór vermelho das mazás zoadas, cantar de pájaros era o seu falar e-o engado do sol cando nasce a sua sorrisa.

Isto sucedía no tempo antigo, no país da Felicidade. A moza que tiña quince anos e todo nela era dozura, vivía coa súa avoa.

Mais se non o decides a ninguén, vou a contarvos un segredo: aquela velhiña era uma Boa Fada que andaba pol-o mundo.

A fada atopouna abandonada sendo meniña e púxolle por nome Margarida porque era branca e dourada como as flores. Non choraba nunca e só sabía sorrir, así que os xograres déronlle o alcume de Margarida a da Sorrisa d’Aurora.

Se as dúas mulleres vivían na pobreza era porque a fada non quería que tivese orgullo da súa fermosura.

Margarida non podía asomarse a fenestra, porque se a vía algún mozo ja se prendaba d’ela.

Un día pasou pola porta da casa o príncipe Rinaldo o Gentil que ao ver a Margarida namorou dela.

-      Eu ofreszoche os meus castelos, os meus escravos, os meus cás, os meus cabalos, a minha alcurnia...
-      Ainda mais...
-      Ofreszoche os meus tesouros...
-      ¿Tés curazón?
-      Non, iso non. Endejamais tiven necesidade d’il.
-      Pois logo...
-      Pero é que estou namorado...
-      ¡Non podo! Vaite.

Logo pasaron un quincalleiro e un pastor, e Margarida rexeitounos porque tampouco tiñan corazón.

N-isto chamaron â porta.
-      ¿Quén vae?
-      ¡Dénme un gotinho d’auga, que venho de longas terras!
Era un bohemio rapaz e garrido.

O Poeta tiña un corazón que lle enchía o peito e non podía ofrecerlle nada máis.

-      ¡Ai de min! ¡Ti és quen agardaba!
-      Si son eu a quen agardas, ¿quéreste casar comigo?
Ela baijou a cabeza, e o Poeta déulhe uma aperta.
A velha que ouvira todo, baijou amodinho chegou até d’eles e díjolhe:
-      Senhas benvido. Entrégoche uma margarida inocente e singela como as da campía
Aos poucos días casáronse para sempre.

Pero entón caeu doente o rei do país da Felicidade: un home bo, moi vello e querido polos súbditos, e que non tiña sucesor.

Non tenho fillos nin sobrinhos, nin nada. O único filho que tinha desapareceume cando era neno. Quen m’ha soceder?

E o rei decidiu que había sucedelo a muller do reino que tivese o sorriso máis belido. Os pregoeiros espallaron a nova e o Poeta animou a Margarida a presentarse.

Os conselleiros elixiron cinco candidatas. Entre elas o rei escolleu a Margarida, quen esvaeceu da emoción e cando o Poeta acudiu para bicala na fronte, decatouse da semellanza co fillo roubado cando neno.

-      Senhor Rei, non se esqueza de que seu filho tinha no peito, un trébole de catro folhas...
-      ¡Ai, é verdade!
Foise junto do Poeta e perguntoulhe:
-      ¿Tés alguma sinhal no peito?
-      Tenho sobor do meu curazón un rojo trébole de catro folhas. Eu fun sempre o mensajeiro da Felicidade...
Aquel día houbo festa e ilumiaciós no Pazo Real, e tres anos despois o Rei Velhinho jogaba nos jardís reás c’un neto que ainda non se tinha ben.

(1)    Fonte da imaxe de Evaristo Correa Calderón: chonchabonet.wordpress,com
(2)    Luar (Céltiga. Ferrol, 1923), Conceición singela do ceo (Libredon-El Eco de Santiago. Santiago de Compostela, 1925), Margarida a da sorrisa d’aurora (Nós. A Coruña, 1927), Ontes (Imprenta Palacios. Lugo, 1928)

Conceición singela d'o ceo / Luar
(3)    Margarida a da sorrisa d’aurora. Os homes, os feitos, as verbas. Revista Nós nº 58. 15 de outono de 1928. Este comentario anónimo foi escrito con toda probabilidade por Vicente Risco.
(4)    A literatura infantil e xuvenil en galego dende 1900 a 1950. Blanca-Ana Roig Rechou. Boletín Galego de Literatura nº 15-16. 1996.


Ningún comentario:

Publicar un comentario